Er zijn in onze regio’s twee soorten inheemse metselbijen die hun verdienste als goede bestuivers van appel en peer al hebben bewezen en graag gebruik maken van deze kunstmatige nestvoorziening, namelijk de gehoornde en de rosse metselbij (wetenschappelijke benaming respectievelijk Osmia cornuta en Osmia bicornis) . Deze bijen zijn zowat overal in Vlaanderen en Nederland van nature aanwezig en vrij algemeen . Ze vliegen vrij vroeg in het voorjaar: gehoornde metselbijen gemiddeld vanaf eind maart tot eind april, rosse metselbijen vanaf half april tot half mei. Daarmee is de gehoornde metselbij ‘cornuta’ inzetbaar voor bestuiving van peer en ook van de meeste van onze appelrassen, de rosse ‘bicornis’ eerder voor appel . De gehoornde metselbij wordt ook wel de ‘European Orchard Bee’ genoemd, want in verschillende fruitstreken in onder meer Spanje, Italië en Servië wordt deze als voornaamste bestuiver ingezet . Pas de laatste jaren blijkt hiervoor ook interesse in onder meer Duitsland, Nederland en Vlaanderen . Dit heeft onder meer te maken met de problematiek van de honingbij waarbij zich recent veel wintersterfte voordeed alsook met recent onderzoek ‘van bij ons’ waaruit blijkt dat metselbijen uiterst efficiënte bestuivers zijn voor diverse fruitsoorten als appel, peer en blauwe bes . Vooral door hun bestuivingscapaciteit bij peer stijgt de interesse voor metselbijen: een goede bestuiving resulteert in meer pitten en zo in een (economisch) betere vruchtvorm . Honingbijen zijn beduidend minder efficiënte bestuivers voor de meeste perenrassen.

Voordelen tegenover honingbijen

Honingbijen, in gunstige omstandigheden erg goede bestuivers van veel gewassen,  zijn weinig actief bij lagere temperaturen en regenachtig of winderig weer, een niet zeldzaam gegeven tijdens de soms korte bloesemperiode vroeg in het voorjaar . Indien het weer het dan echt eens laat afweten, dan kan tot leiden dat een bestuivingsdeficit. Honingbijen zijn ook minder effectieve bestuivers van de meeste perenrassen gezien het lage nectargehalte of het lage suikergehalte van de nectar.

Het belang van de Bloeiboog

Opbouw en behoud van voldoende grote en duurzame populaties van deze bijen via de natuurlijke methode is enkel mogelijk indien er binnen de vlieg-actieradius van deze bijen een bloeiboog aanwezig is tijdens hun vliegperiode van circa 4 tot 6 weken binnen een zekere afstand van de nestplaats. De vliegradius is 200 tot 400 meter, maar hoe kleiner de afstand tussen voedselbron en nestplaats hoe efficiënter de vermeerdering. Alhoewel de vliegperiode meestal overlapt met de bloesem van de meeste appel en perenrassen, is de kans reëel dat de bijen één of twee weken voor de bloesem actief worden. Vooral voor, en bij voorkeur ook een poos na de fruitbloesem is dit belangrijk: bij gebrek aan voedsel voor langere tijd (mogelijk vanaf ca . één week zonder voedsel) gaan de bijen vervliegen. Soms sterven ze ter plaatse aan de nestplaats, vooral bij kouder weer. Er dient dus voornamelijk voldoende geschikt bloemaanbod aanwezig te zijn van half maart (voor gehoornde metselbij, vanaf begin april voor rosse) tot ongeveer half mei (voor rosse, tot eind april voor gehoornde).

Bron: Landschapsbeheer Zeeland - Naar een integrale bestuiving en meer biodiversiteit in de teelt van appel en peer